Uber/FNV: Schijnzelfstandigheid

Het geschil:

Deze rechtszaak gaat over de volgende vraag: 

Moet de verhouding tussen Uber en de chauffeurs worden gekwalificeerd als arbeidsovereenkomst? Oftewel, is er sprake van schijnzelfstandigheid?

Kern:

In de rechtszaak wordt als volgt beoordeeld of er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Volgens eerdere rechtszaken is er sprake van een arbeidsovereenkomst als drie elementen aanwezig zijn: persoonlijke arbeidsverplichting, loon en gezagsverhouding. De rechter gaat deze elementen één voor één langs. Bij deze elementen wordt gekeken naar twee dingen, de verhouding die de partijen voor ogen hadden en de manier waarop aan de overeenkomst feitelijk uitvoering is gegeven.

Persoonlijke arbeidsverplichting

Bij dit element gaat het om de vraag of de arbeidskracht verplicht is om persoonlijk de arbeid te verrichten. Chauffeurs die voor Uber werken hebben een vergunning nodig. Uber laat daarom niet toe dat chauffeurs zich laten vervangen, omdat Uber dan niet kan controleren of ze beschikken over de vergunning. Uber chauffeurs zijn dus verplicht om persoonlijk arbeid te verrichten.

Loon

Is er sprake van loon? Over het algemeen wordt deze vraag snel bevestigend beantwoord. De definitie van loon is ruim. In de woorden van de rechter: “de benaming van het loon is niet van belang; de vorm van uitbetaling evenmin.” Ook in deze zaak wordt geoordeeld dat er sprake is van loon.

Gezagsverhouding

Is er een gezagsverhouding tussen arbeidskracht en eventuele leidinggevende/werkgever? Dit is doorgaans het meest complexe element. Het gaat om een optelsom van omstandigheden. De rechter oordeelt uiteindelijk dat er sprake is van een moderne gezagsverhouding. De volgende factoren leiden hiertoe:

• -Voorwaarden van de Uberapp zijn niet onderhandelbaar. Daarnaast kan alleen Uber deze voorwaarden wijzigen.
• -Het algoritme van de Uberapp bepaalt welke chauffeur een rit krijgt aangeboden.
• -De chauffeur heeft geen invloed op de prijs. Uber stelt de tarieven vast.
• -De Uberapp heeft een disciplinerende werking. Chauffeurs worden beoordeeld en op basis van die beoordeling wordt bepaald welke chauffeurs de meest voordelige ritten krijgen. Een lage rating kan zelfs leiden tot verwijdering van het platform.
• -De chauffeur kan een aangeboden rit wel weigeren, maar herhaaldelijk weigeren leidt ertoe dat de chauffeur automatisch wordt uitgelogd. Ritten kunnen dus worden geweigerd, maar er zijn wel maatregelen die hier negatieve gevolgen aan binden.

Alles bij elkaar opgeteld oordeelt de rechter dat er sprake is van een gezagsverhouding, omdat Uber dusdanig veel bepaalt dat er weinig aan de zelfstandigheid van de chauffeur over wordt gelaten. Het algoritme bepaalt grotendeels wat de chauffeur moet doen en hoe diegene het moet doen.

Conclusie:

De overeenkomsten tussen Uber en de chauffeurs worden gezien als arbeidsovereenkomsten. O.a. betekent dit dat het cao Taxivervoer van toepassing is. Uber moet er dus voor gaan zorgen dat hun voorwaarden voldoen aan dat cao. Een enorme uitdaging voor de organisatie van Uber.

De uitspraak raadplegen? Dat kan hier: ECLI:NL:RBAMS:2021:5029, Rechtbank Amsterdam, 8937120 CV EXPL 20-22882 (rechtspraak.nl)